Pleidooi Uithoorn en Aalsmeer: verminder overlast Schiphol. Commissiedebat Luchtvaart 24 februari 2022

De toenemende (geluids)overlast van Schiphol komt vooral terecht ten zuidoosten van Schiphol: in Aalsmeer en Uithoorn. Samen ook wel de ‘Zuidoosthoek’ genoemd. Hier wonen ruim 60.000 mensen die zowel overdag als ’s nachts overlast ervaren van vliegtuiglawaai en zich grote zorgen maken over hun leefkwaliteit en gezondheid. De balans tussen Schiphol en haar omgeving is verstoord. Daarom roepen de gemeente Uithoorn en de gemeente Aalsmeer minister Harbers op om de leefkwaliteit in de Zuidoosthoek te verbeteren zodat deze gemeenten ook in de toekomst een fijne plek blijven om te leven en kinderen op te laten groeien.

Leefkwaliteit bewoners Zuidoosthoek moet omhoog

Wonen in Uithoorn en Aalsmeer betekent ook wonen in de buurt van Schiphol. De luchthaven is een belangrijke werkgever in de regio en veel werknemers en ondernemers profiteren economisch van de aanwezigheid van Schiphol. Tegelijkertijd ervaren inwoners dat de (geluids)overlast de afgelopen jaren -voor de coronacrisis- sterk is toegenomen en dat de luchtkwaliteit is verslechterd. Inwoners hebben zowel binnen- als buitenshuis last van vliegtuigen en houden ramen en deuren gesloten, zelfs in de zomer. Ook bestaan grote zorgen over gezondheidsrisico's door de uitstoot van schadelijke stoffen, zoals ultrafijnstof, en zijn er nauwelijks nog rustmomenten gedurende de dag. 

De balans tussen Schiphol en de leefomgeving is verstoord

Schiphol is de afgelopen jaren gegroeid, maar van minder hinder is, ondanks eerder gemaakte afspraken in het Aldersakkoord, nog steeds geen sprake. Want hoewel de Aalsmeerbaan een secundaire baan is en dus minder gebruikt zou moeten worden dan de primaire banen, groeide het aantal starts van de Aalsmeerbaan explosief, terwijl het gebruik van de primaire banen vrijwel gelijk bleef. En dat is opmerkelijk, aangezien de meest dichtbevolkte gebieden onder de rook van Schiphol zoveel mogelijk ontzien dienen te worden. De overlast door de groei op de Schiphol komt zodoende vooral terecht in de Zuidoosthoek. Dat kan zo niet langer en de situatie vraagt om een aanpassing van het huidige luchtvaartbeleid. 

De maatregelen die nu worden voorgesteld door Schiphol en LVNL met ‘minder hinder’ brengen het risico met zich mee dat de overlast niet vermindert, maar zich verplaatst. Wij achten de vermindering van het aantal vluchten dan ook de enige haalbare oplossing, als men de wens respecteert dat de omgeving er niet op achteruit mag gaan. Daar komt bij dat sympathieke voorstellen zoals het vervangen van korte afstandsvluchten door internationaal treinverkeer, er in de praktijk niet toe mogen leiden dat er nieuwe (lange afstands-)vluchten voor in de plaats komen. Op basis hiervan pleiten wij voor een goed doordacht krimpscenario. 

Bescherming van inwoners in LVB-1  

Zowel door de gemeente Uithoorn als door de gemeente Aalsmeer is vorig jaar een zienswijze ingediend op het concept Luchthavenverkeersbesluit (LVB-1). De juridische verankering van het nieuwe normen- en handhavingsstelsel (NNHS) zou moeten bijdragen aan de verbetering van de leefkwaliteit en moet op korte termijn worden ingevoerd, conform het BRS-standpunt. Wel vragen wij aandacht voor de gevolgen van LVB-1 als het gaat om de intentie van het preferente baangebruik versus de praktijk. De intentie is: het bereiken van minder geluidsoverlast, door dichtbevolkte gebieden die dicht bij de baan liggen te ontzien. Uit cijfers over het baangebruik en de Milieu Effect Rapportage (MER) blijkt echter dat het aantal starts vanaf een primaire baan zoals de Kaagbaan zijn gedaald, terwijl het aantal starts vanaf de Aalsmeerbaan zijn gestegen. Die zijn nu bijna even hoog als het aantal starts van de primaire Polderbaan. Dit resulteert in de vraag of een volume van 500.000 vluchten überhaupt verenigbaar is met de doelstelling van het NNHS. We roepen minister Harbers op om te garanderen dat onze inwoners voldoende beschermd worden, ook indien LVB-1 nog niet kan worden vastgesteld.

Aanknopingspunten in ‘Verbindingsplan Schiphol en omgeving 2021-2025’ 

Naar aanleiding van een opdracht van het ministerie van I&W is in december 2020 het ‘Verbindingsplan Schiphol en omgeving 2021-2025’ gepresenteerd door de heer Van Geel. Dit rapport biedt een aantal belangrijke aanknopingspunten voor zowel de positie van lokale bestuurders als bewoners(organisaties). Met een scheiding tussen de interbestuurlijke governance en maatschappelijke participatie worden verantwoordelijkheden scherper onderscheiden en duidelijker belegd. Wel zijn wij van mening dat gemeenten in de zwaarbelaste gebieden een andere positie hebben dan gemeenten die verder weg liggen. Hoewel steeds meer gemeenten van zich laten horen omdat zij overlast ervaren, is de belasting niet voor iedereen gelijk. De gemeenten die dicht bij Schiphol liggen en de meeste overlast ervaren, moeten zichzelf kunnen vertegenwoordigen. Tevens houden wij een pleidooi voor een zorgvuldige bewonersparticipatie, met ook hier aandacht voor de verschillende belangen en de relatie tot de mate van hinder. De conclusie van de heer Van Geel dat gemeenten in de Zuidoosthoek achterop liggen bij het treffen van maatregelen die leefkwaliteit bevorderen, onderschrijft nogmaals de noodzaak tot verbetering en het zorgvuldig inrichten van de governance structuur. 

Tot slot

Om de balans tussen Schiphol en haar omgeving duurzaam te herstellen maken wij ons hard voor een gezonde leefomgeving en de bescherming van onze inwoners. Daarom pleiten wij voor minder hinder: onderzoek een krimpscenario en zorg, onder andere samen met bestuurlijke vertegenwoordigers van de meest belaste gebieden, dat gemeenten in de buurt van Schiphol een gezonde en fijne plek blijven om te leven. Graag komen we bij u langs om kennis te maken en ons pleidooi toe te lichten.